یادداشت -علی کریمی پاشاکی  :به مناسبت فرا رسیدن روز خبرنگار و در نقد کارکرد مطبوعات و رسانه های گروهی و عملکرد مدیران و مسئوولان دولتی؛

نه ما اطلاع رسانان و منتقدان خوبی هستیم و نه مسئوولان نقد پذیر و پاسخگو

«نقد» یکی ازشاخص های کار رسانه ای و مطبوعاتی است. وجود فضای نقدو نقادی در هر اقلیم و جغرافیایی قطعا باعث رشد و پویایی آن اقلیم و جغرافیا خواهد شد و فقدان آن نیز مانع توسعه و رشد در بخش های مختلف است. صد البته فضای «نقد» باید همه جانبه، واقعی و ذات آن دارای مولفه ها و فاکتورهای صعود و ارتقاء از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب باشد. درچنین فضای نقد و نقادی، تنگ نظری ها، و کوته نظری ها وجناح پردازی ها جایگاهی ندارد، بلکه در نقدی که قصد دارد رو به رشد و تکامل باشد و وضعیت مطلوب را برای جامعه به ارمغان بیاورد، نگاه قانونی، اخلاقی با گرایش معطوف با تامین منافع عمومی جامعه و شهروندان حاکم خواهد بود.

حالیه، با این پیشواز، چرا نقد و نقد مطبوعاتی و رسانه ای به شکل واقعی و همه جانبه در گیلان جاری و ساری نیست؟در این ارتباط در بخش نقد عملکرد دستگاههای اجرایی، به نظر می رسد، بعضی از دستگاههای اجرایی مستقر در گیلان تمایل ندارند خود را در معرض نقد افکار عمومی قرار دهند ویا داده ها و اطلاعات عمومی موجود در حوزه ی عملکرد دستگاه یا دستگاههای مورد نظر، بررسی و تحلیل و نقد قرار گیرد.

این دسته از دستگاههای اجرایی تمایل دارند که اطلاعات بسته بندی شده ی آنان توسط روابط عمومی های شان در اختیار جامعه و حتی رسانه های گروهی مختلف قرار گیرد و این مقوله باعث شده که تا در گیلان افکار عمومی در خصوص عملکرد برخی دستگاههای اجرایی دچار کم خونی و کمبود اطلاعات همه جانبه در ارتباط با مقوله نقد شود.در ضمن برخی از مدیران دستگاههای اجرایی تمایل فراوان دارند تا عملکرد خود را به صورت کلیشه ای در اختیار جامعه از طریق رسانه های مکتوب، شنیداری دیداری و … قرار دهند و شیوه ی دیگری غیر از این فرم کلیشه ای باعث نگرانی برخی مدیران در ارتباط با حذف موقعیت شان در جایگاه مدیریتی می گردد.

نهادهای مرجع قطعا نهاد ها و ارگانهایی از قبیل فعالین مطبوعاتی و رسانه ای، نهادهای مدنی، احزاب سیاسی و سازمانهای صنفی، دانشگاهیان و معلمان به عنوان نهادهای مرجع در جامعه مطرح اند. ولی بررسی وضعیت عملکرد برخی دستگاههای اجرایی، نشان از فقدان فضای نقد و نقادی منطقی در جامعه ی گیلان دارد. برای نمونه در دانشگاهها ، به علت ساختار ویژه ای که دارند، عملا از جایگاه نقد کردن فاصله گرفته اند و یا در انزوا و کم تحرکی بسر می برند و دانشگاهیان به عنوان یکی از گروههای مرجع، نقد اجتماعی، فرهنگی وسیاسی تقریبا هیچ کاری نمی کنند و کارکرد های مختلف خود در نقد عملکرد دولت را برای توسعه کشور نمی دانند! در ارتباط با احزاب سیاسی، نیز درحال حاضر، کارکرد مشخصی از آنان نمود ندارد.متاسفانه اکثریت احزاب سیاسی در ایران یک روز مانده به انتخابات بوجود می آیند ودقیقا بعد از اعلام نتایج انتخابات همه با هم به محاق و کنج خلوت می روند. این گروه نیز نمی تواند در نقادی و نقد کردن موثر باشد و عملا باید نقش احزاب سیاسی را در فرآیند نقد منطقی و همه جانبه به کناری گذاشت.

با این وجود و با عملکرد دانشگاهیان، نخبگان و احزاب سیاسی در بحث نقد، نمی توان ادعا کرد که می شود در چنین فضایی سره از ناسره تشخیص داده شود. درچنین جوی، برخی از مدیران دچار خود شیفتگی می شوند و این اتمسفر، شرایط فقدان نقد منطقی و منصفانه را باز تولید نمی کند. فضای بی نقد، دگماتیسم را بسط و گسترش می دهد. قطعا در چنین فضایی آسیب ها گمشده و مخفی باقی می مانند وامکان تولید ناهنجاریهای شدید را فراهم خواهند کرد.
اساسا یکی از دلایل روند کند گیلان در بحث توسعه همه جانبه، فقدان نقد و شرایط تولید فرآیند دانایی محوری در قبال مقوله ی نقد ونقادی است. قطعا اگر از علم نقد کردن و دانایی نقد پذیری در فرآیند زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی برخوردار نباشیم، فی الذاته خود به خود و بتدریج از اهلیت دانایی، هویت، بلند نظری ، وسعت نظر ، توانایی و نقد خارج می شویم و در ادامه بعد از مدتی به این باور و اعتقاد می رسیم که هیچ کاره ایم و موجودیت ما در زندگی اجتماعی و فردی بی تاثیر است.

نقش و جایگاه مطبوعات و رسانه های گروهی گیلان در فرآیند نقد منصفانه و کار رسانه ای… واما جایگاه و نقش مطبوعات و رسانه های گروهی گیلان نیز درنقد عملکرد برخی دستگاههای مختلف اجرایی فوق العاده کمرنگ و در اغلب موارد خالی از ماهیت واهلیت نقد است رسانه های مکتوب و نوشتاری، شنیداری و دیداری گیلان به علت روزگار سختی که در بحث معیشت به آن مبتلا هستند در ایفای نقش خود در مقوله ی نقد وحتی اطلاع رسانی کمی وکیفی، عملا با شکست مواجه شده اند. به نظر می رسد در سالهای اخیر، برخی مطبوعات و رسانه های گروهی گیلان از نقد فاصله گرفته اند و کارکردشان در این رابطه نمود خاصی ندارد.

دراین رابطه فاصله ی برخی دولتمردان با مطبوعات و رسانه های گروهی در واقع به فاصله ای نامرئی تبدیل شده است. چون یک رابطه ی کلیشه ای و خارج ازنقد پذیری، نقد کردن و صرفا در چارچوب ارایه ی گزارش هایی عملکرد آن به «ویژه گان یا رپرتاژ» در عرصه ی کارمطبوعاتی و رسانه ای و صد البته نه فعالیت مطبوعاتی و رسانه ای خلاق و پویا داده می شوند که انتظار می رفت در دولت تدبیر و امید، هم مطبوعات و رسانه های گروهی و هم دستگاههای اجرایی از روند پیش خوانده که نامطلوب بود فاصله بگیرند تا فرآیند اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به جامعه روندی منطقی به خود بگیرد که شرایط مطلوب برای نقادی و نقد و تعامل دو گانه بین مطبوعات و رسانه های گروهی و دستگاههای اجرایی به شکل کیفی به وجود نیامده است.

نمی توان از عملکرد دوگانه ای اهالی مطبوعت و رسانه های گروهی گیلان در دو فاز روزنامه نگاری واقعی و مولف و کار مطبوعاتی کاسبکارانه در برخی مطبوعات و رسانه های گروهی مقلد غافل بود و در کل ضرورت دارد کاربران صحنه ی مطبوعات و رسانه های گروهی گیلان را به این دو دسته تقسیم کنیم.درطی سالهای ماضی، متاسفانه جای پای کاسبکاران مطبوعاتی در ادارات و برخی دستگاههای اجرایی بیشتر از خبرنگاران و روزنامه نگاران مولف و تولید کننده آثار فاخر فرهنگی گیلانی مشاهده شده است و به نظر می رسد کاسبکاران مطبوعاتی بیشتر به مذاق برخی از مدیران دستگاههای اجرایی سازگارترند. عدم حضور خبرنگاران و روزنامه نگاران واقعی و فعال در بسیاری از جلسات علنی، فاصله ای بین دولتمردان و مردم و نشریات بوجود آورده است و درسالهای اخیر در بحث ارتباط خبرنگاران و فعالان واقعی عرصه اطلاع رسانی با مدیران غفلت های جدی صورت گرفته است.در حال حاضر نحوه ی رابطه ی برخی ازمدیران اجرایی و مسئوولان با رسانه های مختلف گروهی آنقدر ضعیف است که به هیچ عنوان پل ارتباطی بین دولت و مردم به شکل جدی، ارگانیک و دو طرفه برقرار نیست.
علی ایحال، باید متذکر شوم ما بعنوان نمایندگان افکار عمومی در فرآیند اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و نقادی بنا به هزاران دلیل نرم افزاری و سخت افزاری به خوبی عمل نمی کنیم. همچنین مدیران و مسئوولان جامعه نیز باز بنا به هزاران دلیل در نقد پذیری و پاسخگویی دچار نقصان و اشکال هستند. باید تلاش شود این نقیصه بزرگ و همه جانبه در جامعه ما به شکل اساس برطرف شود.

*مدیر مسئول هفته نامه گیلان بهتر وماهنامه دنیای اطلاعات