ندای گیلان: آسیب های اجتماعی وقتی دامنگیر افراد یک جامعه می شود ، فرد قربانی آسیب، و خانواده اش به نحوی با فشارهای اجتماعی محیط خود روبه رو می شوند و قربانی در بیشتر این آسیب ها در کانون توجه قرار می گیرد و بسته به نوع آسیب با واکنش های متفاوتی روبه رو خواهد شد برخی آسیب ها نظیر اعتیاد، قتل ، سرقت که منجر به برچسب هایی همچون معتاد،قاتل و دزد می شود با تندترین واکنش های اجتماعی مواجه خواهد شد و برخی آسیب ها نظیر طلاق، دیه و… با دایره واکنش های محدودتری روبه رو خواهد بود. آسیبی اجتماعی ریشه در بی نظمی ها، کژکارکردی های پدیده های اجتماعی و پیامدهای نامطلوب آنها دارد.این آسیب ها غالبا باعث رنجش روانی، جسمی و مادی افراد جامعه و بخصوص اقشار آسیب پذیر جامعه می شوند ضمن اینکه برخی بیماریها هم می توانند زمینه ساز و فراهم کننده بستر  آسیب های اجتماعی باشند سونامی سرطان در ایران از جمله این موارد است که روز به روز بخش های وسیعی از جامعه ایران را درگیر می کند.

حضور جمعیت به مناسبت فوت هنرمند کشورمان مرتضی پاشایی از این منظر نیز قابل بررسی است. این حضور به نحوی بیانگر خروش مردم در واکنش به بیماری سرطان نیز بود مردم به نظر می رسید می خواهند در یک عزم جدی این بیماری لاعلاج را که قشرهای مختلف به خصوص جوانان را هدف قرار داده مورد حمله قرار دهند.

ثبت سالانه 90 هزار مورد جدید از ابتلا به سرطان در کشور و مرگ و میر 55 هزار مبتلا به سرطان، حکایت از این واقعیت تلخ دارد که شیوع سرطان در ایران نگران کننده است. متخصصان حوزه سلامت معتقدند که اگر وضع به همین شکل ادامه یابد، موارد مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان نیز سرعت خواهد گرفت. این در حالی است که هنوز آمار دقیق و مستندی از موارد ابتلا به سرطان در کشور نداریم و آنچه اعلام می شود، آمارهای تخمینی است که با آمارهای واقعی، فاصله دارد. در همین حال، دکتر رضا ملک زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، معتقد است که افزايش بروز سرطان در کشورهاي در حال توسعه به مراتب بيشتر است و در 20 سال آينده باید منتظر افزایش 80 درصدی رشد سرطان در کشورهای در حال توسعه باشیم.( خبرگزاری مهر19شهریور1393) .

بیماری سرطان غالبا دو گروه را درگیر می کند گروه اول افرادی که به نحوی سرپرست خانوار هستند و این فقدان می تواند آسیب های جدی را متوجه خانواده ها کند و گروه دوم شامل افرادی می شود که عضوی از یک خانواده هستند و اگر این آسیب متوجه خانواده های هسته ای 3نفره باشد منجر به خانواده ناقص می گردد. صرف نظر از آسیب های روانی و اجتماعی که گریبانگیر خانواده های درگیر می کند نباید از پیامدهای اجتماعی و روانی وسیعتر این دو غافل باشیم. با توجه به وضعیت سلامت روانی جامعه به طوریکه در این رابطه رئیس سازمان پزشکی قانونی گفته است: سلامت روانی جامعه در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و لازم است برای گذر از این آسیب‌ها چاره اندیشی کرد. سرطان و مرگ و میر ناشی از تصادفات و معضل اعتیاد بخش وسیعی از جامعه را چه از لحاظ فیزیکی و چه از لحاظ روانی درگیر کرده  و آستانه تحمل مردم را به پایین ترین حد خود قرار داده است، بد نیست در مورد وضعیت اعتیاد به گفته شجاعی رئیس سازمان نظام پزشکی کشور نگاهی داشته باشیم : رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور با تأکید بر لزوم کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور،‌ اعتیاد را سرمنشاء بسیاری از آسیب‌ها دانست و تصریح کرد: اعتیاد عامل 55 درصد طلاق‌ها، ‌65 درصد موارد همسرآزاری، 30 درصد موارد کودک‌آزاری و 25 درصد موارد قتل است. همچنین از 216 هزار زندانی 96 هزار نفر در ارتباط تولید و توزیع مواد مخدر به زندان افتاده‌اند. شجاعی با اشاره به نتایج یک نظرسنجی، نگرانی 95 درصد مردم را مسئله اعتیاد عنوان کرد و گفت: نهادهای مسئول وظیفه دارند که برای رفع این نگرانی مردم اقداماتی مؤثر انجام دهند زیرا علت بسیاری از آسیب‌های اجتماعی همین موضوع اعتیاد است.(خبرگزاری تسنیم26مرداد1393)

در وضعیتی که آستانه تحمل مردم بنابر آمار و نظر کارشناسان بر اثر انواع آسیب های اجتماعی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد به عنوان مثال ایران به همراه روسیه در صدر فهرست بزرگترين مصرف کنندگان مواد مخدر در جهان است(سازمان ملل متحد ،2008 به نقل از تابناک،30مهر1388)و یا افزایش میزان طلاق در ایران که در سال‌های 1385 تا الان به طور پیوسته در حال افزایش بوده و از 94 هزار طلاق در سال 1385 به 158 هزار در سال 92 رسیده‌است(خزرآنلاین14خرداد93). و با توجه به اینکه این آسیب ها در کنار مرگ و میر ناشی از تصادفات نهاد خانواده را بیش از پیش درگیر مشکلات کرده است، بیماری سرطان با پیامدهای وسعیتر و بازتاب های گسترده تری در جامعه همراه بوده است و به طور خزنده اعتماد به نفس خانواده های ایرانی را هدف قرار داده است . برخی از آسیب ها نظیر اعتیاد و طلاق به نظر مردم با دقت نظر و حساسیت و آموزش تا حدودی قابل پیشگیری است  ولی به نظر می رسد جامعه سرطان را غیرقابل پیشگیری می داند و مرز ناشناس چراکه مرد یا زن پیر یا جوان امکان مبتلا شدن دارند از 85 هزار مورد سرطان جدید در سال، 5 /55درصد را مردها و 5 /44درصد را زنان تشکیل می‌دهند(تابناک3آذر 1393) به نظر افراد جامعه عوامل ایجاد سرطان خیلی تحت کنترل آنها نیست. روزی در رسانه ها از سرطان زا بودن برنج مصرفی شان می شنوند، یک روز دیگر روغن پالم موجود در لبنیات، روزی هوای آلوده، یک روز پارازیت ها و روزی دیگر امواج گوشی های همراه . از طرفی بازتاب مرگ ناشی از بیماری سرطان در این سالها به نظر می رسد همچون شایعات سوار بر باد شده و همه از آن نسیبی می برند. در این وضعیت وقتی جامعه احساس می کند  از حق پیشگیری یک بیماری و یا یک آسیب محروم است و یا نقش چندانی در پیشگیری از آن ندارد در این صورت باید منتظر پیامدهای ناخواسته ای بود که در سالهای آتی گریبانگیر خانواده ها و باالطبع افراد اجتماع خواهد شد. پس همه باید به فکر اعتماد به نفس جمعی باشیم که به نظر می رسد دچار علائم سرطان شده است.

نگارنده: سیدعباس ایمانی پارسا –کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی

(مدیر روابط عمومی سازمان اقتصاد و دارایی گیلان)