ندای گیلان: درسال ۱۳۹۸ جنگل‌های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.سه سایت پیشنهادی استان گیلان شامل بخش هایی از مناطق حفاظت شده گشت رودخان فومن، سیاهرود رودبار و لیسار تالش بودند .

این ثبت مهم حاصل مدتها تلاش سازمانها و افراد مختلف، البته با محوریت اداره کل محیط زیست گیلان و خصوصاً  اداره محیط زیست فومن با همکاری سازمان جنگل ها و منابع طبیعی، اداره کل میراث فرهنگی  و نیز مساعدت مسئولان وقت استانی و محلی بود که منطقه ارزشمند گشت رودخان فومن بعنوان ذخیره گاه منحصربه فرد گونه های گیاهی و جانوری به عنوان یکی از آن سه نقطه به ثبت رسید.

مطابق پروپزال تهیه شده که در یونسکو مصوب شده منطقه مسکونی و جنگل های گشت رودخان در سه زون تعریف شده است الف-  زون اصلی (مرکزی) از گرداولست تا ارتفاعات بالا دست را شامل می شود و به شدت باید محافظت بشود.

ب- زون پیرامون (بافر) که بعنوان ضربه گیر برای زون اصلی عمل می کند.

ج- زون بیرونی که از سید سرا تا گشت رودخان را شامل می شود و با رعایت شرایط می شود در آن تاسیسات گردشگری ،مسکونی و… احداث کرد.

تقریبا تمام آن سه زون در منطقه گشت رودخان واقع شده است. حتی چهار تابلو مربوط به پروژه از کرد محله تا گرد اولست نصب شده است.نگارنده خود شاهد تلاش ها و کمک و همکاری های اهالی ،شورا ها و دهیاران گشت روخان جهت فراهم نمودن آیتم های مورد نظر کارشناسان یونسکو و تحقق این ثبت مهم بوده ام مانند مشارکت در پاکسازی محیط از پسماند،جمع آوری احشام از معابر،پذیرایی از کارشناسان و ارزیابان یونسکو و … که در آن تلاش ها کمتر ردی از میراث فرهنگی وجود داشت. گرچه در پروسه ثبت، تشکیل و ارائه و پیگیری پرونده با وزارت میراث فرهنگی است اما ظاهراً در این ماجرا پس از نتیجه دادن تلاشها سکان داری فقط به میراث رسیده است که یک طرفه و عجولانه  تصمیم به نصب کتیبه آن را در منطقه گردشگری قلعه روخان گرفته است. تابلویی که صدای اعتراض اهالی گشت روخان را بلند کرده است . تابلوی پر ماجرایی که خبرنگاران منطقه و حتی مسئولان شهرستان تا روز نصب از چرایی و چگونگی آن چندان مطلع نبوده اند.

در واقع سوال این است که میراث که نتوانسته پرونده ثبت جهانی ماسوله را به نتیجه برساند و برای ثبت  قلعه رودخان حتی پیشنهاد ثبت هم نداده است چطور می خواهد جنگل ثبت شده هیرکانی را با آن شرایط تخصصی و حساس مدیریت بکند؟میراث از کل ماجرای ثبت تقریباً بی اطلاع است .زون بندی را نمیداند. در واقع باید به پروپزال ارائه شده به یونسکو مراجعه و همان ملاک عمل واقع گردد. در واقع یونسکو مجاب شده است که در گشت رودخان گونه های منحصربفرد گیاهی و جانوری وجود دارد که لازم است بعنوان میراث طبیعی جهانی  به ثبت رسیده و حفاظت بشوند. وقتی ثبت به این مهمی انجام شده جهت حفظ آن و جذب اعتبارات بین المللی هم باید درست مدیریت بشود حال اگر کارشناسان یونسکو متوجه بشوند که در نصب تابلوی آن دخالت غیر کارشناسی صورت گرفته چه برداشتی خواهند داشت و چه اقداماتی خواهند کرد؟

قلعه رودخان ظرفیت های لازم را برای توسعه گردشگری داشته و دارد ایجاد ظرفیت جدید در قلعه رودخان آن هم از کیسه گشت رودخان نه عادلانه است نه کارشناسی شده ،در واقع به نام گشت رودخان و به کام قلعه رودخان شده است. حتی ممکن است مورد اعتراض یونسکو واقع گردد. برای دخالت در منطقه ای که به ثبت جهانی رسیده باید دقت بیشتری صورت گیرد این یعنی اینکه با دید جهانی مدیریت صورت بگیرد.

می توان از این ظرفیت استفاده نموده و منطقه تقریبا محروم گشت رودخان را به توسعه بیشتری هدایت کرد.می شود در گشت رودخان جشن بزرگی بر پا کرد و ضمن تقدیر از همه کسانی که برای تحقق این ثبت مهم تلاش کردند اهمیت موضوع را برای همگان از جمله جامعه محلی ،مسئولان شهرستان و استان و سرمایه گذاران روشن کرد .

علی علیزاده ازبری