سیما جعفر گروسی-نظام بودجه ریزی عملیاتی

بودجه ریزی عملیاتی ، عبارت است از : برنامه ی عملکرد سالانه به همراه بودجه ی سالانه که رابطه بین میزان وجوه تخصیص یافته به هر برنامه با نتایج به دست آمده از اجرای آن برنامه را نشان میدهد.
هدف اصلی نظام بودجه ریزی پاسخگویی و ارزیابی عملکرد سازمانهاست ، این هدف در نظام بودجه ریزی عملیاتی در قالب سه معیار اثربخشی ، کارآیی و صرفه ی اقتصادی نمایان میشود تا دستگاه های اجرایی را در جهت تحقق اهداف خود یاری رساند .
با توجه به مشکلات و نواقص نظام بودجه ریزی فعلی ، تغییر این نظام از اهمیت و ضرورت زیادی برخودار است .

در بین نظام ها و روشهای بودجه ریزی ، روش بودجه ریزی عملیاتی یا بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در سرایر جهان پذیرفته شده و دارای اولویت است . در کشور ما نیز تاکید صاحب نظران اجرایی و دانشگاهی و نیز تاکید قانونگذار به تغییر نظام بودجه ریزی ، به بودجه ریزی عملیاتی است .
در اجرای بودجه ریزی عملیاتی موانع و محدودیتها یا چالشهایی وجود دارد که اجرای آن را متوقف یا کند میسازد که اهم آنها مربوط به متناسب نبودن مقررات موجود ، فرهنگ و اعتقادات و عدم آشنایی مسوولین با فواید این روش بودجه ریزی ، نبود چارچوب و تعریف مشخص از این روش ، نبود نظام حسابداری و مالی قوی جهت اجرای حسابداری تعهدی و محاسبه بهای تمام شده ، ضعف سیستمهای نظارتی، افزایش نقش مسائل سیاسی به نظرات کارشناسی ، اشکلات موجود در سیاستگذاری ها و برنامه ریزیهای استراتژیک ، کافی نبودن اختیارات و استقلال دستگاههای اجرایی و در مجموع نبود زیر ساختها و بسترهای لازم برای اجرای نظام بودجه ریزی علمیاتی میباشد .

از جمله راه کارهای لازم برای تحقق نظام بودجه ریزی عملیاتی عبارتند از : تهیه شاخص هایی برای سنجش و پایش عملکرد در جهت اجرای استراتژیها و برنامه های عملیاتی، پرورش مدیران کار آمد و لایق ، تعیین مسوولیت پاسخگویی مدیران در اجرای برنامه های عملیاتی ، تهیه و تصویب قوانین متناسب با بودجه ریزی عملیاتی ، پیاده کردن روش حسابداری تعهدی و سیستم حسابداری قیمت تمام شده ، تغییر رویکرد دستگاههای نظارتی از کنترل نحوه ی مصرف منابع به کنترل خروجی ها و نتایج ، تعریف روشن از بودجه ریزی عملیاتی و دستاوردهای آن ، افزایش نقش نظرات کارشناسی نسبت به ملاحظات سیاسی ، برگزاری دوره های آموزشی مرتبط ، هماهنگی و تفاهم در سطوح مختلف قوه ی مجریه و مقننه در خصوص بودجه ریزی عملیاتی .

دوران  گذار از بودجه ریزی  برنامه ای به سوی بودجه ریزی عملیاتی سر آغازی است برای عبور از حسابداری نقدی به طر ف حسابداری تعهدی ، گامی موثر و مفید در جهت شفاف سازی هر چه بیتشر هزینه ها و زمینه ای برای انجام اصلاحات ساختاری و عقلانی تر کردن نقش دولت در فعالیتهای اقتصادی میباشد و میتوان با استفاده از بودجه ریزی عملیاتی ، عدالت اجتماعی و توزیع مناسب منابع را در جامعه برقرار کرد.