روزنامه هم میهن نوشت:این روزها ماجرای بنزین در کشور به یک معما تبدیل شده است. نه میزان تولیدش مشخص است و نه میزان مصرفش. گاهی فقط یک مدیر یا مسئول در پاسخ به گزارش رسانه‌ها رقمی از تولید و مصرف را اعلام می‌کند. نه کسی هست که این آمار را تایید کند، نه کسی تکذیب می‌کند. راجع به کیفیت بنزین تولیدی هم فعلا بهتر است صحبت نکنیم، چون این روزها کیفیت اهمیت ندارد، آنچه مهم است اینکه واردکننده بنزین می‌شویم یا بر خودکفایی می‌بالیم؟
در کش‌وقوس ماجرای تولید و تامین بنزین خبر صادرات این محموله، آن هم با کمتر از نصف قیمت واقعی به همسایگان عراقی و افغانستانی شوکه‌کننده بود. درحالی‌که قیمت بنزین در فوب ۵۵ سنت در لیتر برآورد می‌شود، ما بنزین تولیدی را با قیمت لیتری ۲۶ سنت فروخته‌ایم.
افغانستان، عراق، ارمنستان و امارات متحده عربی چهار کشوری هستند که از ما بنزین خریده‌اند، آن هم با قیمت‌های یارانه‌ای. ارزان‌فروشی بنزین ایران به همسایگان در حالی اتفاق می‌افتد که همه دولت‌های گذشته یکی از مصیبت‌های ایران را ارزان‌فروشی انرژی عنوان می‌کردند و برای رهایی از یارانه‌های سنگین به مردم سرزمین‌مان چه طرح‌ها و برنامه‌هایی که پیاده نکردند و چه اتفاقاتی که از سرگذرانده نشد.
حالا دولت بعد از آن همه سال‌های پراتفاق برای بنزین و اصرار به واقعی کردن قیمت برای مردم ایران، چیزی حدود سه هزار میلیارد تومان طی شش ماه به همسایگان ایران یارانه بنزین می‌دهد. اگر یارانه‌ای که سال گذشته دولت به همسایگان پرداخت کرده را هم محاسبه کنیم، عددی در محدوده ۱۶هزار میلیارد تومان خواهد بود. به‌عبارت دیگر دولت از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۱ در مجموع بیش از ۱۹ هزار میلیارد تومان یارانه بنزین به همسایگان داده است.
اعداد چه می‌گوید؟
جداول گمرک نشان می‌دهد امسال در شش ماهه اول ۳۷۷هزار تن بنزین به ارزش ۱۳۷میلیون دلار صادر شده است. این عدد معادل ۵۰۹میلیون لیتر است. با محاسبه ارز به‌دست‌آمده از صادرات بنزین بر مبنای لیتر، قیمت هر لیتر بنزین صادراتی در سال جاری 9/26سنت برآورد می‌شود.
این اعداد برای سال گذشته نیز قابل محاسبه است. سال گذشته یک میلیون و ۹۳۱ هزار تن بنزین به ارزش ۷۳۱ میلیون دلار صادر شده است. این عدد معادل دو میلیارد و ۶۰۹ میلیون لیتر بنزین است. با محاسبه ارز به‌دست‌آمده از صادرات بنزین برمبنای لیتر قیمت هر لیتر بنزین صادراتی در سال گذشته ۲۸سنت برآورد می‌شود. ارزش ریالی صادرات بنزین در سال گذشته ۱۶هزار و ۳۲۶میلیارد تومان و در شش‌ماهه امسال سه‌هزار و ۳۹۶ میلیارد تومان بوده است. با توجه به اینکه در این یک‌سال‌ونیم، بنزین را نصف قیمت‌های فوب فروخته‌ایم تقریبا باید رقمی دوبرابر این اعداد برای کشور درآمد حاصل می‌شد. به‌عبارت دیگر طی یک‌سال‌ونیم گذشته چیزی حدود ۱۹هزار میلیارد تومان به کشورهای همسایه یارانه سوخت داده‌ایم.

بانک مرکزی از سال 97 دیگر میزان فروش نفت را منتشر نکرده است. رضا پدیدار، رئیس کمسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی در این باره به هم‌میهن می‌گوید: «هیچ‌گونه آماری در مورد قیمت واقعی بنزین صادراتی در اتاق بازرگانی وجود ندارد. یک‌بار هم از اتاق بازرگانی نامه‌ای برای شرکت پالایش و پخش نوشتیم و درخواست کردیم اطلاعات میزان فروش را به ما بدهند اما ندادند. در مرحله بعدی نماینده‌ای از اتاق بازرگانی به شرکت پالایش و پخش فرستادیم تا درخواست خود را حضوری مطرح کنیم، اما اطلاعاتی در اختیار ما قرار ندادند. جواب دادند که ضرورت ندارد ما به شما پاسخگو باشیم.»
او توضیح می‌دهد: «ما در اتاق بارزگانی در حال بررسی این مسئله بودیم که توانمندی ما در تولید چقدر است و هزینه تولید بنزین برای کشور چقدر تمام می‌شود؟ این پژوهش به این دلیل انجام می‌شد تا بدانیم اگر کمبود داشتیم، باید پالایشگاه جدید بسازیم یا واردات به صرفه‌تر از تولید در کشور است. عملا ما قصد داشتیم طرح توجیه اقتصادی ارائه کنیم اما اطلاعاتی به ما ندادند. عده‌ای در اتاق بازرگانی متقاضی سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌های کوچک و متوسط بودند. برای همین ما در اتاق بازرگانی قصد داریم توجیه اقتصادی احداث پالایشگاه را بسنجیم. با ثابت درنظر گرفتن قیمت بنزین در سال آینده و روند صعودی مصرف بنزین در کشور احتمالا در سال آینده بنزین بیشتری نیاز داریم. موضوعی که برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در احداث پالایشگاه اهمیت داشت قیمت نفت خام و میعانات گازی بود که دولت در اختیار پالایشگاه‌ها قرار می‌دهد. آنها می‌خواستند از دولت کمی تخفیف بگیرند، اما دولت گفت: ظرفیت تولید بنزین تا سال 1405 جوابگوی مصرف است.»
یک منبع مطلع نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن به وجود ناترازی در تولید و مصرف بنزین کشور اشاره کرده و می‌گوید: «اول اینکه من خواهش دارم دوستان در پالایش و پخش به‌طور دقیق اعلام کنند میزان تولید و مصرف بنزین در کشور چقدر است. آیا در حوزه بنزین ناترازی داریم؟ بنده مطلع‌ام که تراز منفی وجود دارد. آنچه‌ می‌دانم این است که در حوزه بنزین میزان تولید و مصرف تقریبا برابر است و به منفی شدن تولید در برابر مصرف گرایش دارد.»
اردیبهشت ماه سال 96 بود که پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس با رویای خودکفایی افتتاح شد، اما دیری نپایید که حالا با گذشت پنج سال دوباره همه به فکر واردات بنزین افتادند. اتاق بازرگانی طرح توجیه اقتصادی را آماده می‌کند و مصرف سوخت روزبه‌روز بالا می‌رود. هنوز کسی نمی‌داند که بهتر است از کجا سوخت تامین کنیم؟ پالایشگاه بسازیم یا بنزین وارد کنیم؟ اما چیزی که عیان است، اینکه افزایش روزافزون مصرف سوخت احتمالا به زودی تراز تولید و مصرف بنزین را منفی می‌کند و نیاز به منابع جدید برای سوخت ایجاد خواهد شد.