به گزارش ندای گیلان،عراق یکی از همسایگان مهم جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید که از جهات مختلف امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دارای روابطی پیچیده و طولانی با کشورمان است. این روابط طی سالیان گذشته با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده و قالب آن در دوره‌های مختلف ازجنگ و اختلافات داخلی عراق گرفته تا دوره پس از تبدیل شدن آن به یک کشور مستقل، شرایط متفاوتی را سپری کرده است. به نظر می‌رسد سفر آقای روحانی در شرایطی که ایران با تحریم‌های شدید امریکا رو به رو شده و عراق هم دارای رابطه ویژه‌ای با این کشور است نقطه عطفی برای توسعه مناسبات تهران و بغداد باشد.
اگر چنانچه که در بیانیه مشترک و مهم ایران و عراق منتشر شد و اصول و چارچوب توافقات معاهده 1975 که در آن مرزهای ایران و عراق مشخص شده، مبنای روابط دو کشور قرار گیرد، می‌توان گفت که دو کشور با این تفاهم به پایان دوره‌ای رسیده‌اند که از زمان آغاز جنگ تحمیلی و فاصله دو طرف از صلح پایدار بر روابط‌شان سایه انداخته بود و به این ترتیب دوران جدیدی را در روابط خود آغاز کرده‌اند.
به این مفهوم که عراق رسماً و عملاً پذیرفته است که مناسباتش با ایران بر اساس معاهده مرزی 1975 تنظیم شده و دو طرف در موضوعات مختلف از جمله مشخص کردن خط مرز آبی در اروند رود اختلافی ندارند. بر همین پایه سایر روابط و مناسبات بر اساس گفت و گوها و اسناد رسمی‌ای که به توافق دو طرف رسیده است، ادامه خواهد یافت و تنظیم خواهد شد و به وضعیت پراکنده روابط مهر پایان خواهد زد.
روابطی که پیشتر میان نیروها و گروه‌های مختلف پراکنده میان دو کشور وجود داشت و بعضاً این ارتباطات باعث شده تا روابط دو کشور از حالت عادی خارج شود. اجرای معاهده 1975 به این معناست که از این پس روابط تهران و بغداد بر پایه کانال رسمی دو دولت مدیریت خواهد شد و این دولت‌ها هستند که چارچوب‌های رابطه را تعیین و مناسبات بخش خصوصی و گروه‌های غیر دولتی را تنظیم و مدیریت خواهند کرد. در چنین موقعیتی است که می‌توان گفت روابط ایران و عراق به سمت یک رابطه پایدار و قابل اطمینان در حال حرکت است.
از سوی دیگر آقای روحانی در شرایطی به عراق سفر کرد که بی تردید استقبال سران این کشور و عزمی که برای توسعه رابطه با ایران به عنوان یک متحد تاریخی و قدیمی در خود می‌بینند با سطح رابطه عراق و امریکا قابل مقایسه نیست.
جمهوری اسلامی ایران همواره برای عراق همسایه‌ای با ریشه‌های تاریخی مشترک بوده که بخش‌های مختلف مذهبی‌اش از جمله شیعیان آن پیوندهای دیرینه با ایران دارند و امکان تفکیک این گروه‌ها و پیوندها وجود ندارد.
خب چنین سطحی از رابطه نباید با مناسبات عراق با امریکا به عنوان کشوری که به آن حمله کرده و آن را اشغال کرده و همچنان به وجود ناامنی در آن دامن می‌زند، مقایسه شود.
با این حال ضرورت دارد که عراق به عنوان یک کشور مهم منطقه سیاستی را برگزیند که خود را در موقعیت مخاصمه و دشمنی با سایر همسایگان و شرکای منطقه‌ای امریکا قرار ندهد. این کشور با ترکیه، عربستان، اردن و سوریه همسایه است و طبیعتاً این کشور برای اینکه بتواند مناسبات خوبی را با همه همسایگانش داشته باشد باید ملاحظات آنها را نیز رعایت کند.
پیگیری چنین سیاستی در نهایت در امتداد منافع جمهوری اسلامی نیز خواهد بود. یعنی وجود یک موازنه و تعادل میان مناسبات عراق با دیگر همسایگانش به ایجاد ثبات و امنیت درون این کشور می‌انجامد و ثبات عراق تأمین کننده منافع جمهوری اسلامی خواهد بود. در غیر این صورت اگر عراق به یکی از همسایگانش وابسته باشد و با یکی علیه دیگری متحد شود شکاف و درگیری در منطقه به وجود می‌آید و این خود طبیعتاً با منافع ایران مطابقتی نخواهد داشت.
*قاسم محبی
Wednesday, 24 April , 2024