آمبولی چیست کند شدن حرکت خون باعث به وجود آمدن لخته خون می شود این لخته خون اگر در مسیر شریان رگها قرار گیرد, باعث انسداد جریان خون در رگها می شود این اتفاق را آمبولی می نامند در ادامه به این سوال که آمبولی چیست, آمبولی ریه چیست و سوالاتی دیگر دیگر از این قبیل که درمان و پیشگیری آمبولی چیست, پاسخ داده شده است

آمبولی عبارت است از جدا شدن و ورود لخته در جریان خون از طریق سمت راست قلب معمولا به ریه و ایجاد علائم ریوی و در موارد شدید میتواند موجب به مرگ نیز شود.

نوع معروف تر و معمول تر آمبولی ناشی از تشکیل لخته در جریان خون وریدی (Venous thromboembolism) VTE اندام تحتانی میباشد که پس از کنده شدن از دیواره ی رگ وارد جریان خون شده و از طریق ورید اجوف و قلب راست به ریه میرسد.

نوع دیگر آمبولی عبارت است از جدا شدن و ورود چربی (Fat embolism) از المان های مغز استخوان از طریق عروق سینوزوئیدال (Sinusoidal) در قسمت مدولاری (Medullary) استخوان و ورود آن به جریان خون وریدی از طریق قلب راست به ریه است.

در عمل های جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی یکی از عوارض خطرناک عارضه ی آمبولی میباشد و هر دو نوع آمبولی هم از نوع ترومبو آمبولی که ناشی از تشکیل لخته و هم آمبولی چربی ناشی از جدا شدن چربی از مغز استخوان و ورود آن به جریان خون و ریه میتواند اتفاق بیفتد .

خوشبختانه این عارضه نادر است و در درصد کمی از بیماران اتفاق می افتد ولی با توجه به خطیر بودن آن و احتمال مرگ و میر ناشی از آن معمولا در اغلب موارد باید از داروهای اصطلاحا آنتی کواگولان یا ضد انعقاد (Anticoagulant) برای پیش گیری از این عارضه بعد از عمل برای بیمارانی که تحت عمل جراحی آرتروپلاستی و تعویض مفصل زانو و یا هیپ قرار میگیرند استفاده شود.

برای تجویز داروی ضد انعقاد یا آنتی کواگولان در بیمارانی که تحت عمل های جراحی ارتوپدی قرار میگیرند و حتی بیمارانی که گچ گیری برای آنها انجام میشود بدون عمل جراحی دستورالعملی موسوم به گاید لاین (Guideline) وجود دارد که پزشک معالج با توجه به آن میتواند تصمیم گیری کند که به بیمار داروی داروی ضد انعقاد بدهد یا ندهد و اخیرا داروی آسپرین (ASA=aspirin) جزو داروهای آنتی پلاکت (Anti platelet drug) محسوب میشود در گاید لاین در کنار داروهای آنتی کواگولان قرار گرفته و در بسیاری از موارد میتوان از این دارو به عنوان جایگزین داروهای ضد انعقاد که هم عوارض بیشتری دارند و هم گرانتر هستند استفاده کرد.

اخیرا تفاوت هایی در مورد ریسک ابتلا به ترومبو آمبولی در بیماران تحت عمل جراحی تعویض مفصل هیپ یا آرتروپلاستی هیپ در مقایسه عمل های جراحی تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو عنوان شده است و محققین در بررسی های انجام شده دیده اند که ریسک ابتلا به ترومبو آمبولی خصوصا از نوع خطرناک آن که در پرکسیمال (Proximal) اندام یا بالاتر از زانو و رگ های درشت تر دچار لخته و ترومبو آمبولی میشوند در آرتروپلاستی هیپ بیشتر از آرتروپلاستی زانو است و در صورت کنده شدن این لخته و ورود آن از طریق جریان خون و قلب راست به داخل ریه احتمال خطر مرگ و میر و علائم شدیدتر بیشتر است تا مواردی که تشکیل لخته در عروق وریدی دیستال (Distal) اندام شامل عروق ساق و عروق دیستال به زانو ایجاد میشود.

پیشگیری از آمبولی:

ورزش و تحرک را فراموش نکنید

مراقب وزن خود باشید

رژیم غذائی مناسب انتخاب کنید

پاهای خود را چند بار در روز با آب خنک از مچ به بالا بشوئید

با بالا گذاشتن پاها به آ ن ها استراحت دهید

تنفس عمیق موجب تقویت برگشت خون وریدی در پاها می شود

پاهایتان را به طور مرتب ورزش دهید

لباس و کفش مناسب بپوشید

از این که پاهایتان خیلی داغ شوند اجتناب ورزید

از نشستن و ایستادن طولانی بپرهیزید

از جوراب های فشار درمانی آشیل استفاده نمائید.

آمبولی ریوی

چنانچه لخته حرکت کرده و از طریق قلب به سمت ریه فرستاده شود ، آمبولی ریه نامیده می شود. تظاهرات آمبولی ریوی بر اساس حجم لخته وارد شده به ریه ممکن است بسیار خفیف و یا در صورت بزرگی لخته با تنگی نفس شدید ناگهانی بروز نماید.

درمان آمبولی ریوی

بر اساس حجم لخته ،پزشک تصمیم گیری مینماید. درمان لخته بزرگ که مخل حیات میباشد انجام جراحی و خارج کردن لخته است. در موارد متوسط از داروهایی استفاده میکنیم که توان حل کردن لخته را دارند. در موارد کوچک درمانهای نگهدارنده و علامتی کاربرد دارند.

درمان طولانی مدت آمبولی ریوی

برای جلوگیری از ایجاد لخته جدید از قرص وارفارین استفاده می شود. وارفارین روی کبد اثر کرده و از تشکیل عوامل انعقادی جلوگیری می نماید. مدت زمان مصرف وارفارین بر اساس تشخیص پزشک حداقل سه ماه و گاهی مادام العمر خواهد بود.